آزمایشگاه واقعیت مجازی
- استفاده از واقعیت مجازی در شناخت، درمان و توانبخشی اعتیاداعتیاد مشکل بغرنجی است که اثرات زیان‌باری بر روی زندگی و عملکرد افراد دارد. از مشکلات جسمی و روانی گرفته تا مشکلات اجتماعی و اقتصادی. به همین دلیل، تلاش‌های فراوانی برای درمان و پیشگیری از اعتیاد انجام میشود. با گسترش تکنولوژی و توسعه روزافزون واقعیت مجازی (VR)، ما شاهد تحولات چشمگیری در زمینه بهداشت و درمان اعتیاد هستیم ومی‌توانیم از این تکنولوژی به عنوان یک ابزار قدرتمند در مبارزه با اعتیاد استفاده کنیم.یکی از استفاده‌های اصلی واقعیت مجازی در درمان اعتیاد، توانایی ایجاد محیط‌های تجربه مجازی است که افراد را به موقعیت‌های مختلفی منتقل میکند. این موقعیت‌ها می‌توانند مرتبط با وضعیت‌های خطرناک مرتبط با اعتیاد باشند. به عنوان مثال، فرد را وارد یک محیط شبیه‌سازی شده از مکان‌هایی که او از قبل برای مصرف مواد انتخاب می‌کرده است، میکند. این تجربه واقعیت مجازی به او کمک میکند تا مهارت‌های مقابله با اشتیاق به مصرف مواد یا مشوق های اعتیادی را تقویت کنند.یکی دیگر از کاربردهای مهم واقعیت مجازی در درمان اعتیاد، توانایی ایجاد محیط‌های تراپی مواجهه ای (Virtual Exposure Therapy) می‌باشد. تراپی مواجهه ای با واقعیت مجازی به افراد کمک میکند تا مهارت‌های مدیریت استرس و ایجاد تغییر در عادات زندگی خود را تمرین کنند. مثلاً، افراد می‌توانند در محیطی آموزش داده شده باشند که شرایطی مشابه واقعی را نمایش می‌دهد. این تجربه آموزشی به افراد کمک میکند تا به افکار و احساسات مرتبط با اعتیاد خود آگاه شوند و مهارت‌های مدیریت استرس، تشدید شناختی و راهکارهای مقابله با اعتیاد را تمرین کنند.واقعیت مجازی همچنین به عنوان یک ابزار تشخیصی نیز به کار می‌رود. از میزان واکنش فیزیولوژیکی فرد در مقابل محیط‌های واقعیت مجازی استفاده میشود تا میزان وابستگی و واکنش به مواد مخدر یا محیط‌های اعتیادآور تعیین شود.از کاربرد واقعیت مجازی میتوان به استفاده آن در آموزش و افزایش آگاهی درباره اعتیاد اشاره کرد. افراد و خانواده‌ها می‌توانند با استفاده از این تکنولوژی به شناخت بهتری از خطرات مواد مخدر و راهکارهای پیشگیری دست پیدا کنند.مطالعه ای که اخیرا در نشریه Frontiers چاپ شده است با استفاده از تکنولوژی واقعیت مجازی به بررسی اثر محتوای اجتماع بر رفتار اعتیادیپرداختند و نشان دادند که محرک های اولیه مثل دیدن سیگار در افراد سیگاری برخلاف سایر افراد موجب القا اشتیاق به مصرف یا cravingمیشود که فاکتور اجتماع موجب کم تر شدن اشتیاق و تاخیر در برداشتن سیگار فقط در افراد با سابقه مصرف سیگار میشود. این نتایج اثر تنظیمی فاکتور اجتماع بر رفتار های اعتیادی را ثابت میکند.یک مرور سیستماتیک از مطالعات در مورد VR در اختلالات اعتیاد نشان داد که VR می تواند به طور موثری تمایلات را در افراد مبتلا به اختلالات مصرف مواد و اعتیاد به رفتار ایجاد کند. نشانه های مجازی مربوط به مواد و رفتارهای اعتیادآور مختلف مانند نیکوتین، الکل، کوکائین، کانابیس، قمار و بازی های اینترنتی، باعث ایجاد پاسخ های تمایل می شوند. این نشان می دهد که VR می تواند به طور دقیق تمایلات را در افراد مبتلا به اختلالات اعتیاد ارزیابی کند.علاوه بر این، VR در کاهش تمایل و شدت اعتیاد در وابستگی به نیکوتین، اختلال مصرف الکل و اختلال قمار نشان داده است. درمان مجازی تمرین(VET) و درمان شناختی-رفتاری مجازی (VCBT) در کاهش تمایل و شدت اعتیاد در وابستگی به نیکوتین موثر بوده است. VET همچنین در کاهش تمایل به مصرف الکل موثر بوده است. این یافته ها نشان می دهند که مداخلات مبتنی بر VR می توانند در درمان اختلالات اعتیاد مفید باشند. و رویکردی بیشتر شخصی سازی شده به پزشکی اعتیاد ارائه می دهد.در ختام، واقعیت مجازی تبدیل به یک ابزار قدرتمند در پزشکی اعتیاد شده است که به افراد کمک میکند تا از اعتیاد به مواد مخدر بهبود یابند و مهارت‌های مورد نیاز برای مدیریت اعتیاد را تقویت کنند. این تکنولوژی بازویی قدرتمند در مبارزه با اعتیاد و بهبود سلامتی افراد معتاد دارد.
- نویسنده: دکتر مهرناز حسین زاده
- منابع:
- Segawa T, Baudry T, Bourla A, Blanc JV, Peretti CS, Mouchabac S, Ferreri F. Virtual reality (VR) in assessment and treatment of addictive disorders: a systematic review. Frontiers in neuroscience. 2020 Jan 10;13:1409.Winkler MH, Li Y, Pauli P, Mühlberger A. Modulation of smoking cue reactivity by social context—Implications for exposure therapy in virtual reality. Frontiers in Virtual Reality. 2023 Mar 8;4:926679.
